Cromwell

Bu hafta izledigimiz diger bir film, Ingiltere tarihinden bir kesiti konu aliyordu. 1970 yapimi film, Oliver Cromwell (1599-1658) adli bir Ingiliz ciftcisinin ulkeyi yoneten Kral I. Charles’in politikalarindan yilmasi ve ailesiyle ulkeyi terk etme planlari yaparken kendini parlementoda bulmasi ile basliyor. Bu politikalar arasinda ortak kullanimdaki araziyi varlikli kisilere tahsis etmek ve Ingiltere kilisesine Papalik tarzi yaklasimlar getirmek yer aliyor. Aslinda Charles  koyu bir Anglikan, ancak Fransiz karisinin Katolik inanclarini yasamasina izin veriyor; ancak oglu Wales Prensinin bu sekilde yetistirilmesini istemiyor.

Kral Charles, o sirada ulkede yasanan Iskoc ve Irlanda ic savasini bastirmak icin paraya ihtiyac duyuyor ve bu nedenle Parlamentoyu toplatiyor. Ancak parlamento, anayasal monarsiye gecmedikce Kral’in isteklerini Kabul etmeyecegini bildiriyor. Yetkilerini devretmek istemeyen Kral da, kralicenin de etkisiyle, bunu kabul etmeyecegini soyleyerek Parlamento’ya bu konuda teklifte bulunan 5 uyeyi tutuklatma girisiminde bulunuyor. Boylece ulkede ic savas basliyor. Parlamento demokrasi icin halkin temsil edilmesi gerektigini ve kralin halkin iradesine karisamayacagini soyleyerek kral karsiti bir tutum takiniyor. Savas icin Oliver Cromwell, ordunun generali unvanini aliyor. Bu arada Kral Charles, savas icin Iskoc ve Irlandalilardan yardim istiyor (denize dusen yilana sarilir). Ic savastan halk galip cikiyor ve sonunda Charles halkin gozu onunde idam ediliyor. Ve Cromwell, ailesine ve ciftcilige devam etmek uzere tekrar Cambridge’e donuyor.

Yalniz film burada bitmiyor. Ulkede monarsi olmaksizin parlamento yonetimi basliyor ama kisa sure icinde parlementerler kendi ozel meselelerine dalip halki unutuyor (tarih hep tekerrur mu etmis ne?) ve etkisiz bir hale geliyor. Bunun uzerine Cromwell darbe yaparak parlamentoyu dagitiyor ve halk icin halkin temsil edilecegi bir olusum yaratmak uzere harekete geciyor. Bu olaydan 5 yil sonra Cromwell oluyor, ancak 5 yil icinde demokrasiye gecis adina pek cok seye imza atiyor: ulkede egitim kurumlarinin yayginlasmasindan tutun yarginin bagimsizligina kadar pek cok alanda reform yapiyor. Cromwell oldukten sonra I. Charles’in oglu II. Charles Kral oluyor, ancak Cromwell’in attigi temeller oyle saglam ki, hic birsey eskisi gibi olmuyor artik Ingiltere’de.

I. Charles: Portresi ve filmde oynayan kisi, Alec Guinness

Film, gercege uygun bir sekilde cekilmis. Hatta karakterler bile asillarina cok benziyorlar, bkz. resimler. Ben eskilerin giyim tarzini oldum olasi sevmisimdir; hani kadinlarin kabarik elbiseler giydikleri, erkeklerin kabarik kollu ipek gomlek giydikleri donemler. Bu filmde de kostumler goz zevkime hitap ediyordu tam da! Hele Kralice’nin giydigi elbiseler ve taktigi mucevherler yok mu; filmi durdurup uzun uzun incelenesiydi :)

Oliver Cromwell: Portresi ve filmde oynayan kisi, Richard Harris

Simdi bir onceki yaziya bakarak “Bu da Turk filmi sevmiyor, yabanci filmleri ove ove bitiremiyor” diyebilirsiniz. Ben guzel kurgulanmis, guzel cekilmis, akillica dusunulerek cekilmis filmleri seviyorum. Oyle cerezlik filmler de izliyorum tabi ama genelde secici bir izleyiciyim. Bir de daha once dedigim gibi kufur ve acik sahneler dozaji fazla kactiginda rahatsiz ediyor beni. Turk filmlerinde de bunlari nedense cok fazla goruyorum. Bu da beni bunlarin olagan sayildigi varsayimina (ya da onyargisina) goturuyor.

Bu filmle ilgili olarak da, tarihi ogrenmek, hele boyle guzel filmleri izleyerek ogrenmek cok zevkli. Keske Turk tarihinin de belli kesitleri gercege uygun olarak (hangi gercek, kimin gercegi, bunlar da ayri konu tabi) film haline getirilse guzel olmaz mi? Hem eglensek, hem ogrensek...